Kök Hücre Transplantasyonu

Miyelomlu hastalarda esas tedavi, miyeloma hücrelerini öldürmeye yönelik ilaçların farklı kombinasyonlarla verilmesi yoluyla sağlanır. Yani ilaçların kombine kullanılması söz konusudur. Birden çok ilaçtan oluşan tedavi kombinasyonları, tedavinin ana eksenini oluşturur. Bu ilaç kombinasyonları yeni ve eski ilaçların bir arada kullanılması ile ortaya çıkar. Bu tür kombinasyonlar VAD, PAD, Vel-dex gibi kısaltmalarla anlatılır. Örneğin PAD, en seçkin ve modern ilaçlardan biri olan Bortezomib ile eskiden beri kullanılagelen Adriamisin ve kortizon (deksametazon) kombinasyonundan oluşur.

Miyelom tedavisinde kullanılan ilaçlar şunlardır:
Melfalan: bazı miyelom hastalarını tedavi etmek için kullanılan bir tip kemoterapidir. Melfalan, Bortezomib, Talidomid ve Lenalidomide ile kombine edilebilir. Melfalan kemik iliği destekli yüksek doz tedavi uygulamalarının da seçkin ilacıdır. Tabletler aç karnına alınmalıdır.
Adriamisin: Tıpkı Melfalan gibi uzun yıllardır kullanılan bir ilaçtır ve genellikle kombinasyon tedavileri içinde yer alır. Tek başına kullanım alanı yoktur.

Siklofosfamid: Bir diğer kemoterapi ilacıdır. Bu ilaçta genellikle kombinasyon tedavileri ile beraber kullanılır.

Bortezomib: Günümüz tıbbının en etkin ilaçlarından biridir. ABD’de FDA (Food and Drug Administration) 2003 yılında ilacın dirençli miyelom hastaları için kullanımına izin verdiğinden bu yana geçen sürede ilaç tüm dünyada yaygın olarak kullanılmaktadır.
Bortezomib aslında klasik bir kemoterapi ilacı değildir. Yapılan bilimsel çalışmaların tümü ilacın deksametazon ile  ile kullanıldığında daha etkin olduğunu ortaya koymaktadır. İlaç miyelom tedavisinde kullanılan başka ilaçlar ile de benzer etkinlik göstermektedir.
Bu kadar etkin bir ilaçtan istenen verimi alabilmek için yan etkilerini iyi bilmek ve bu yan etkiler ile başa çıkabilmek gereklidir.
Bu yan etkiler; mide barsak kanalına ait yan etkiler, hücre sayılarında azalma (özellikle trombosit sayısında düşüş), halsizlik, yorgunluk, güçsüzlük ve çevresel sinirlerin tutulumu ile karakterize, ellerde ve ayaklarda uyuşma, yanma, batma gibi bulgularla seyreden periferal nöropati’dir. Halsizlik, güçsüzlük ve yorgunluk sık yan etkiler arasında 3. sırayı almaktadır.
Yan etkilerin ilaç dozu ile ilişkili olduğu ve doz azaltıldığında görülen yan etkilerin ortadan kalkabildiği bilinmektedir.

Talidomid:  ağız yoluyla verilir. Yeni tanı konan miyelom hastalarının tedavisinde
deksametazonla birlikte kullanılır.
Talidomid ile ortaya çıkabilecek yan etkiler; damaralarda pıhtı oluşumu (derin ven trombozu), kan hücre sayılarında azalma, kabızlık, kaslarda kramp, kronik halsizlik ve yorgunluk, uykusuzluk, kollarda veya bacaklarda şişme (ödem halleri) ve kas güçsüzlğü durumları, çevresel sinirlerin tutulumu ile karakterize, ellerde ve ayaklarda uyuşma, yanma, batma gibi bulgularla seyreden periferal nöropati’dir da ortaya çıkabilir.Talidomid anne karnındaki bebeğe zarar verdiği için, doğurganlık çağındaki kadınlar ve doğurganlık çağında eşleri olan erkekler, talidomid tedavisi söz konusu olduğunda, böyle bir tedavi sırasında ve tedaviye ara verildiği dönemlerde ve ayrıca tedavinin bitiminden sonra da belirli bir süre boyunca gebelikten korunma yöntemleri uygulamak zorundadır.
Bu ilacın neden olduğu yan etkilerin ortaya çıkmasını engellemek konusunda aşağıdaki önerilere uyulmasında fayda vardır.

• İlaca 50 mg gibi düşük dozlarda başlanmalıdır.
• Gece yatmadan önceki 1-2 saat içinde ilacın alınması yan etkilerin azaltılmasında önemlidir.
• İlaç, hastanın durumu göz önüne alınarak, ancak genellikle hekim onayı ile haftada en çok 50 mg arttırılmalıdır.
• İlaç kabızlık yaptığından kimi durumlarda ilaç ile birlikte hafif bir laksatifin başlanması düşünülebilir. Bu yumuşatıcı laktüloz içeren şuruplar veya Magnezyum Hidroksit olabilir ve hastanın durumuna göre doz ayarlanabilir.
• Talidomid yan etkileri ile baş etmenin en etkin yolu belki de hastalara ilacın etkinliği ve hastalıklarının kontrol altına alınması konusundaki başarısının iyi anlatılmasıdır. Bu hasta uyumunu arttıracaktır. Yan etkileri ile baş etme sürecinde ilacın hastalığınızın tedavisinde ne kadar etkili bir ilaç olduğunu akıldan çıkartmayınız.
• Yan etkiler konusunda hasta kadar hasta yakınlarının da bilgi sahibi olması önemlidir. .
• Talidomidin asıl bilinen etkisi gebelik sırasında kullanıldığında ölümlere ve sakat doğumlara neden olmasıdır. İnsanlık bu bilgiyi çok acı deneyimler ile öğrenmiştir. Bu nedenle ilacın kullanımı sıkı kontrol altındadır. System for Thalidomide Education and Prescribing Information (STEPS®) ve Food and Drug Administration (FDA®) gibi kuruluşlar bu sıkı denetimin merkezindedir.

Lenalidomid:  Talidomid’e benzer bir ilaçtır. Lenalidomid, daha önce en az bir tür tedavi yapılmış (Türkiye’de en az 2 kür tedavi almış) miyelom hastalarını tedavi etmek için deksametazonla birlikte kullanılır.

Lenalidomide ile ortaya çıkabilecek yan etkiler; damaralarda pıhtı oluşumu (derin ven trombozu), kan hücre sayılarında azalma, (özellikle nötrofil ve trombosit sayılarında), kabızlık veya ishal, kaslarda kramp, kronik halsizlik ve yorgunluk, uykusuzluk, kollarda veya bacaklarda şişme (ödem halleri) ve kas güçsüzlğü durumları da ortaya çıkabilir. Lenalidomidin anne karnındaki bebeğe zarar verip vermediği bilinmediğinden, kadınlar için bir gebelikten korunma programı uygulanması ve buna erkeklerin de uyması zorunludur. Ayrıca böbrek fonksiyonlarının kısıtlı olması durumunda da, doz ayarlaması yapılmaldır.
İpuçları

• İlacı akşamları alın.
• Lif bakımından zengin gıdalarla beslenin ve bol sıvı tüketmeye özen gösterin. Gerekiyorsa kabızlığı önlemeye yönelik gıda destekleri de kullanabilirsiniz.
• Karıncalanma ya da uyuşma hissediyorsanız, mutlaka doktorunuza danışın. İlaç dozunu düşürmenizi isteyebilir.

Kortikosteroidler (kortizon): Steroidler, vücut tarafından üretilen hormonal maddelerdir. Ayrıca yapay olarak da üretilirler. Bağışıklık sistemini güçlendirip, inflamasyonu azaltabildikleri gibi miyelom hücrelerini de yok etmede etkilidirler. Genellikle kemoterapi ya da diğer anti-miyelom ilaçlarla birlikte kullanılırlar.
İpuçları
• Steroid tedavisi genellikle yüksek dozlarda ve kısa süreli uygulanır.
• Uykusuzluk riskini azaltmak için ilaçları sabahları alın.
• Günlük faaliyetlerinizi ilacı kullanacağınız zamanlara göre ayarlayın.
• Yakınlarınıza steroid kullanacağınız dönemleri bildirin. Böylece ruhsal durumunuz ve fiziksel enerjinizle ilgili değişiklikler konusunda bilgi sahibi olabilirler.
• Mide yanmasını önlemek içim ilaçları yemek ya da sütle birlikte alın.

Bisfosfonatlar:  Kemik ağrılarını azaltmaya ve muhtemel kemik hasarlarını önlemeye yaran ilaç grubudur. Ayrıca kandaki kalsiyum seviyesinin tehlikeli şekilde yükselmesini önlemekte de etkilidirler. Günlük tabletler halinde ya da ayda bir damar yoluyla alınabilir.
İpuçları
• İlaçlara başlamadan önce dişlerinizi kontrol ettirin ve herhangi bir tedavi gerekiyorsa ilaca başlamadan önce yaptırın.
• İlacı alırken diş tedavisi yaptırmanız gerekiyorsa mutlaka hematoloğunuza bilgi verin.