18 Haziran 2020

Haftanın en önemli öyküsü şüphesiz miyelom ilacı olan deksametazonun COVID-19 enfeksiyonu olan çok kötü durumdaki hastalarda etkili olduğunu gösteren Birleşik Krallık’taki yeni çalışmadır. Ancak bu hafta aynı derecede önemli olan bir başka konu COVID-19 salgını sırasında nasıl güvende kalacağımız konusunda giderek daha fazla çelişkili yönetmeliklerle karşı karşıya kalmamız oldu. Tüm bu bilgileri işlemenize yardımcı olmak için hayat kurtarabilecek bilgileri nasıl anlayabiliriz konulu bir bilim 101 astarı sunuyorum.

Deksametazon

Deksametazon kullanımı hem ventilatör hem de oksijen ihtiyacı olan hastalarda sağ kalımı önemli ölçüde iyileştirdi. Daha düşük ölçüde hastalığı olanlar faydalanamadı ve miyelom hastalarının bildiği gibi, deksametazon gibi steroidler enfeksiyonlar karşısında gerekli tedbirler alınarak kullanılmalıdır.

Nihai analizler ve akran değerlendirmesi henüz yapılmamasına rağmen, İngiltere, İskoçya, Galler ve Kuzey İrlanda Kamu Sağlığı İdaresi Başkanları’ndan İngiltere hastanelerine deksametazon kullanımını standart bir bakım seçeneği olarak kabul etmeleri talimatını veren acil bir mektup gönderildi. Dikkat çekici bir şekilde, antiviral ilaç remdesivir de NHS sisteminde kullanıma sunulmuştur, ancak hidroksiklorokin ile yapılan tüm çalışmalar terk edilmiştir.

Deksametazon ile sağlanan fayda sadece akciğer komplikasyonları ile mücadele eden COVID-19 hastaları için harika bir haber değil, aynı zamanda miyelom hastaları için yararlı ve ilginç bir haberdir. COVID-19 akciğer hastalığı ile ortaya çıkan sitokin fırtınası, agresif veya çok aktif miyelomlu hastalarda CAR-T hücre tedavisi ile meydana gelen sitokin fırtınasına çok benzer. Bu nedenle (belirttiğim şekildeki) miyelom tedavilerinin COVID-19 enfeksiyonuna karşı farklı seviyelerde fayda sağlamış olması şaşırtıcı olmamalı. Bu, genel anlamda, miyelom tedavisine devam etmenin hastalığı kontrol etmek için son derece önemli olduğu, artmış COVID-19 riski hakkında gereksiz endişeler yaratmaması gerektiği anlamına gelir ve hatta deksametazon gibi bazı durumlarda yardımcı bile olabilir.

 

Hayatta Kalmak İçin Bilimi Anlamak: Dikkatiniz Dağılmasın

 

Çin’deki ikinci COVID-19 dalgası

Düzinelerce insan COVID-19 pozitif çıktıktan sonra Pekin hükümet yetkilileri, bir deniz ürünleri pazarını kapattı. Test sonuçları pozitif çıkan ilk 53 kişiden 7’sinde semptom vardı ve 7 kişiden 6’sı Xinfadi deniz ürünleri pazarında çalıştı veya pazarı ziyaret etti. Bu salgın, bilimin anlaşılmasının ne zaman önemli olmaya başladığına bir örnektir. Xinfadi pazarından kırk farklı çevresel numune toplandı. İthal somonu işlemek için kullanılan doğrama tahtalarından virüs pozitif örnekler geldiğinde büyük alarm verildi. Birçoğunun aşırı dramatik bulduğu tepkiye göre, Norveç’ten yapılan tüm somon ithalatı derhal yasaklandı.

Hong Kong Üniversitesi’nde epidemiyoloji ve biyoistatistik başkanı Profesör Ben Cowling, somon bağlantısını “dikkat dağıtıcı” olarak adlandırdı. Somon COVID-19’un büyümesini sürdürmez ve bir COVID-19 kaynağı değildir. Balıklar, herhangi bir virüsü yok etmeyi garanti eden donmuş bir halde taşındıklarından, beklendiği gibi test sonucu negatif çıktı. Avrupa’daki somon çiftliklerinde de COVID-19 salgınları yaşanmamıştır.

İşte bilimi değerlendirmek için standart bir test devreye giriyor: saçmalık seviyesine indirme. COVID-19, somondan bulaştığı için değil, COVID-19 için semptomatik ve testi pozitif çıkan bir çalışanın büyük olasılıkla tahtaya (ayrıca havaya) öksürdüğü veya hapşırdığı için somon kesme tahtası üzerindedir. Somon ve diğer balık, et, kuzu eti, meyve ve sebzeler COVID-19 veya virüs bulaşma kaynağı DEĞİLDİR.

COVID-19 enfeksiyonunun orijinal kaynağı, Çin’in güney batısındaki Yunnan eyaletinde, koronavirüsü taşıyan birçok at nalı yarasasının bulunduğu Myanmar ve Laos sınırına yakın yaşadığı ve çalıştığı için enfekte olmuş kişilerdir. Koronavirüslerin yarasalardan yerel halka bulaşması iyi yapılandırılmış ve yıllardır incelenmiştir. Bu, Wuhan’da, şehrin merkezindeki canlı gıda pazarından yayılan orijinal enfeksiyona yol açtı. Bununla birlikte, Pekin’deki yeni salgın, Avrupa’dan, insandan insana yayılan yeni bir ithal suştan (veya klandan) kaynaklanıyor. Peki, COVID-19 nereden geldi?

Bu durum, tüm testler, izlem yapma, karantina protokolünü önemli hale getirmektedir. Enfekte bireylerin sadece birkaçı son zamanlarda Pekin dışına seyahat etmişti. Bu, Xinfadi pazarında yeni bir topluluk yayılımı odasının başladığı anlamına geliyor. Pazar günü 10.000 kişiyi istihdam ediyor ve sadece deniz ürünleri değil; et, kuzu eti, meyve ve sebzeler olmak üzere bölgeye yüzde 90 ürün sağlıyor.

Virüs dizilimi yapıldı ve COVID-19’un orijinal merkez üssü Wuhan’dan DEĞİL, Avrupa’dan gelen bir mutasyon çıktı. Dolayısıyla, bir Avrupa COVID-19 türü suşunun toplum içinde yayılımı olmuştu. Bu salgının bireysel kaynağı henüz belirlenmemiştir, ancak muhtemelen bir anda bir süper yayıcı olayının kaynağı olan belgelenmemiş bazı seyahat karşılaşmalarıyla sonuçlanmıştır. Bu süper yayıcı olayların diğer örnekleri, insanların yakın çevrelerde toplandığı et paketleme tesislerinde ve bakım evlerinde meydana gelmiştir.

Şimdilik defalarca gördüklerimiz bunlar. Enfekte bireylerin çoğu sadece birkaç bireyi (bir ila üç) enfekte etse de, daha ağır bir virüs yüküne veya belki de daha virülant bir suşa sahip süper yayıcılar, tek bir kitle olayında veya konumunda düzinelerce, hatta yüzlerce insanı enfekte edebilir. Bu süper dağıtıcılar zamanla ortaya çıkar ve salgının sürdürülmesinin ana kaynaklarıdır. Bu tür olaylar endişe verici bir şekilde ciddi enfeksiyonlara ve ölümlere neden olmuştur.

Hem süper yayıcıları tanımlamak hem de tüm bu olayları önlemek en büyük önceliktir. Xinfadi pazarında virüsün patlak vermesi, bu doğa olayının çarpıcı yeni bir örneğidir ve bölge, Çin ekonomisinin büyük bir bölümünü felç etme potansiyeli ile bu ciddi yeni dalgalanmayı bertaraf etmek için “hafif eve kapanma” halindedir.

Uluslararası Başarılar

Liderler uluslararası düzeyde kamu güvenliği için mükemmel rehberlik sağladılar. Örneğin Yeni Zelanda, Tayvan, Kore ve İzlanda’da olağanüstü sonuçlar elde edildi. Kadın liderler harika bir iş çıkardılar!

Türkiye’de oldukça pratik bir yaklaşım etkili olmuştur. Strateji, COVID-19 komplikasyon riski düşük olan genç ve sağlıklı bireylerin ekonomiyi devam ettirmek için işe dönerken daha yaşlı, risk altındaki bireylerin evlerinde güvende kalmaları üzerine kuruldu. Toplantılar ve toplu gösteriler yasaktır. ABD’de şiddetli COVID-19 salgınlarının başladığı bakım evleri, yaşlıların aileleriyle birlikte yaşadığı Türkiye’de nadir bulunur. Türkiye’nin yaklaşımı ile enfeksiyonlar ve ölümler beklenenden daha düşük oldu ve ülke faaliyet göstermeye devam ediyor.

Anahtar kelime; insanları bilgilendirmek ve yönlendirmek için bir tür strateji olarak bir plana sahip olmaktır. Mükemmel bir plan yoktur, ancak daha iyi sonuçlar elde etmek için ince ayar yapılabilecek temel bir yaklaşıma sahip olmak önemlidir.

Güvenlik Dersleri

Maalesef plan veya stratejisi olmayan ABD’de, hem Boston hem de San Francisco’daki çalışmalar devam eden toplu yayılma olaylarının birçok kaynağını doğruladı. Virüs doğrudan Çin’den, Avrupa’dan ve ABD’nin başka noktalarından geldi.

Ülkenin birçok bölgesi toplumsal enfeksiyonda hızlı normalleşme ve ani vaka artışları gibi bir olayın süper yayıcı parçası olmaktan nasıl kaçınabilir?

  • Tüm kalabalık toplantılardan kaçının.
  • Toplumsal alandayken maske takın. Son veriler, maske takıldığında bulaşma riskinde beş kat azalma olduğunu teyit etmekte. Siz sadece başkalarını değil, kendinizi de koruyorsunuz.
  • Havadan yayılma olasılığını herhangi bir şekilde sınırlamak için kötü havalandırılan, kalabalık alanlardan kaçının. COVID-19 enfeksiyonunun ana kaynağı, havadaki doğrudan iletimdir. Plastik kalkanlar kamusal alanlarda (gişeler, toplanma alanları, eczaneler) kesinlikle yararlıdır.
  • Tanımadığınız birinin COVID-19 enfeksiyon kaynağı olduğunu varsayın.
  • Açık hava etkinliklerine odaklanın. Dış mekanlarda doğrudan iletim nadirdir.
  • Sosyal mesafelendirme ve dikkatli el yıkama uygulamalarına devam edin.
  • Topluluk içinde aktif olan aile üyeleri veya arkadaşlar konusunda dikkatli olun.
  • Şimdilik her tür toplu taşımadan kaçının.
  • Arkadaşlarınız ve ailenizle sosyal medya yoluyla haberleşmeye devam edin. Bu noktada, tanıdığınız ve güvendiğiniz kişilerin birçoğu haftalarca aylarca karantinaya alındı. Bu bireyler, aynı sizzler gibi, COVID-19 kapma kaynağı olarak son derece düşük bir risk grubunda oldukları anlamına gelir.

 

Bu ipuçlarını izleyerek, sadece gerçek bilgileri kirleten politik gürültünün çoğunu dengeleyebilirsiniz. Ne yazık ki, bu günlerde kendi kendinizin en iyi savunucusu olmalısınız.

Umarım bu haftanın bilgileri yardımcı olur.

 

https://www.myeloma.org/cure-blog/covid-19-update-dexamethasone-works-understanding-science